موسسه ملی تحقیقات دندانپزشکی و جمجمه – صورت و همچنین کارگروه مشترک انجمن چند ملیتی مراقبتهای حمایتی در سرطان/انجمن بینالمللی انکولوژی دهان (MASCC/ISOO) و جامعه متخصصان در سازمان پیوند مغز استخوان اروپا (EBMT)، توصیه میکنند که همه بیماران در اسرع وقت قبل از پیوند عضو، ارزیابی جامع دندانپزشکی و دهانی انجام دهند تا هرگونه منبع عفونت دندانی بالقوه شناسایی و از بین برود (جدول 21.5).
| جدول 21.5 | کلیرانس دندانی قبل از پیوند عضو | |
|---|---|---|
| ریسک فاکتور | ارزیابی یا تست | درمان |
| پوسیدگی دندان | معاینه بالینی، رادیوگرافی دندان، تست ویتالیتی | درمان پوسیدگی؛ انجام درمان ریشه یا اکسترکشن دندان آبسه کرده و غیر زنده و دندانهایی که رادیولوسنسیهای پریاپیکال درمان نشده دارند؛ اکسترکشن دندانهای غیرقابل ترمیم |
| بیماری پریودنتال | معاینه پریودنتال، رادیوگرافی دندان | جرمگیری دندان؛ اکسترکشن دندانهای لق و غیرقابل نگهداری |
| پریکورونیت | سابقه درد یا تورم مکرر مرتبط با دندانهای مولر سوم، معاینه، رادیوگرافی دندان | کشیدن دندان مولر سوم مرتبط |
مدیریت دندانپزشکی بیماران پس از پیوند را میتوان به سه مرحله تقسیم کرد: (1) دوره بلافاصله پس از پیوند؛ (2) دوره پیوند پایدار (یا در alloHCT، عدم وجود GVHD)؛ و (3) دوره رد مزمن، یا در alloHCT، شروع GVHD مزمن قابل توجه، که نیاز به سرکوب سیستم ایمنی فشرده و پایدار دارد (جدول 21.6).
| جدول 21.6 | مدیریت دندانپزشکی گیرنده پیوند عضو |
|---|---|
| دوره بلافاصله پس از پیوند (۶≥ ماه) | |
| مشاوره با پزشک(ها) ۱. درمانهای دندانپزشکی روتین را به تعویق بیندازید. ۲. پروسیجرهای بهداشت دهان و دندان را ادامه دهید. ۳. در صورت نیاز، مراقبتهای اورژانسی دندانپزشکی را ارائه دهید (عفونتها را از بین ببرید). |
|
| دوره پیوند پایدار | |
| مشاوره با پزشک(ها) 1. پروسیجرهای بهداشت دهان و دندان را ادامه دهید. ۲. برنامهی ریکال فعال را با تعیین وقت ملاقات هر ۳ تا ۶ ماه آغاز کنید. ۳. فشار خون بیمارانی که سیکلوسپورین، تاکرولیموس یا پردنیزون مصرف میکنند را کنترل کنید؛ چنانچه فشار خون از بیس لاین تعیینشده بالاتر رفت، برای ارزیابی پزشکی ارجاع دهید. ۴. تمام بیماریهای جدید دندانی را درمان کنید؛ هیچ منعی برای مراقبتهای معمول دندان وجود ندارد. ۵. علائم و نشانههای دهانی عوارض دهانی را بررسی کنید. ۶. انتخاب دارو را تغییر دهید یا دوز را کاهش دهید. الف. نارسایی کبد یا کلیه ب. مصرف داروهای مضر برای کبد یا کلیه (مانند استامینوفن، داروهای ضدالتهاب غیراستروئیدی) را محدود کنید. ج. تداخلات دارویی |
|
| دوره رد مزمن | |
| مشاوره با پزشک(ها) ۱. توصیههای مربوط به دوره پایدار پیوند را دنبال کنید. ۲. عفونتهای دندانی را به طور جدی مدیریت کنید. ۳. وضعیت پزشکی و داروها را زیر نظر داشته باشید؛ ریسک را به طور مداوم ارزیابی مجدد کنید. |
|
NSAID، داروی ضدالتهاب غیراستروئیدی.
مدیریت عوارض دهانی بستگی به تشخیص دقیق و به موقع و هماهنگی دقیق مراقبت با تیم پزشکی اولیه دارد (باکس 21.3).
| باکس 21.3 | چک لیست مدیریت دندانپزشکی گیرندگان پیوند عضو |
|---|---|
| ارزیابی ریسک قبل از عمل جراحی -سابقه پزشکی را مورد بررسی قرار دهید،مشخص کنید که آیا عارضه عفونی یا مربوط به اندام خاصی وجود دارد یا خیر. -تمام داروهایی که بیمار مصرف میکند یا قرار است مصرف کند را مشخص کنید. -نتایج آزمایشهای اخیر را برای ارزیابی ریسک بررسی کنید. -اگر بیمار علائم/نشانههای تشخیص داده نشده یا قبلاً گزارش نشده را اعلام میکند، مشاوره پزشکی دریافت کنید (یعنی به پزشک مراجعه کنید). -اگر عملکرد اندامها پایدار باشد، میتوان پروسیجرهای دندانپزشکی معمول را بدون اقدامات احتیاطی خاص انجام داد. |
|
| A آنتی بیوتیک ها در مورد نیاز به پروفیلاکسی آنتیبیوتیکی در گیرنده پیوند عضو که تحت درمان سرکوبکننده سیستم ایمنی است، اتفاق نظر وجود ندارد. آکادمی دندانپزشکان کودکان آمریکا (AAPD) پیشنهاد میکند که وقتی ANC بین ۱۰۰۰ تا ۲۰۰۰ سلول در میلیمتر مکعب است، پروفیلاکسی آنتیبیوتیکی در نظر گرفته شود؛ وقتی ANC کمتر از ۱۰۰۰ باشد، AAPD پروفیلاکسی آنتیبیوتیکی و در نظر گرفتن یک دوره طولانی مدت آنتیبیوتیک را توصیه میکند. داروهای ضد درد مصرف داروهای مضر برای کبد یا کلیه (مانند استامینوفن، داروهای ضدالتهاب غیراستروئیدی) را محدود کنید. در بیمارانی که در معرض خطر خونریزی هستند (مانند رد پیوند کبد، ترومبوسیتوپنی مداوم پس از alloHCT)، از مصرف آسپرین و داروهای ضدالتهاب غیراستروئیدی خودداری نمایید. بی حسی هیچ مشکلی وجود ندارد. استرس هیچ مشکلی وجود ندارد. |
|
| B خونریزی عملکرد کبد را در گیرندگان پیوند کبد ارزیابی کنید؛ در صورت رد مزمن با پزشک پیوند مشورت کنید. تعداد پلاکتها را در گیرندگان alloHCT ارزیابی کنید (اگر روند کاهشی داشته باشد). تنفس دریافتکنندگان پیوند ریه با رد مزمن پیوند، و همچنین دریافتکنندگان alloHCT با GVHD مزمن ریوی، ممکن است وابسته به اکسیژن باشند و در طول مراقبت به اکسیژن مکمل نیاز داشته باشند. فشار خون به دلیل خطرات مربوط به اندامها (مثلاً کلیه) و داروها (مثلاً تاکرولیموس)، فشار خون باید در هر ویزیت کنترل شود. |
|
| C ظرفیت تحمل مراقبت بیشتر دریافتکنندگان پیوند عضو میتوانند مراقبتهای دندانپزشکی را تحمل کنند. در بیمارانی که ناتوانی قابل توجهی دارند، ممکن است تغییراتی در طول مدت قرار ملاقات، موقعیت بیمار و برنامه ریزی درمان توصیه شود. |
|
| D داروها فلوکونازول و سایر ضد قارچهای آزول (از جمله کلوتریمازول) میتوانند سطح تاکرولیموس و سیرولیموس را افزایش دهند و خطر سمیت را افزایش دهند. سطح سرمی تاکرولیموس و سیرولیموس به طور معمول به عنوان استاندارد مراقبتهای پزشکی پایش میشود. استفاده از این داروهای ضد قارچ باید با تیم پزشکی بیمار نیز هماهنگ شود. دیوایس ها هیچ مشکلی وجود ندارد. |
|
| E تجهیزات هیچ مشکلی وجود ندارد. موارد اورژانسی هیچ مشکلی وجود ندارد. |
|
| F مراقبتهای بعد از عمل پیگیری در بیمارانی که تحت درمان سرکوب کننده سیستم ایمنی هستند، پس از انجام اقدامات تهاجمی (مانند اکسترکشن دندان) آنتی بیوتیک های پس از عمل را در نظر بگیرید. |
|
alloHCT، پیوند سلولهای بنیادی خونساز آلوژنیک؛ NSAID، داروی ضدالتهاب غیراستروئیدی.